Haçlı Seferleri Nedir?
Katolik Hristiyan Avrupa’nın, İslam topraklarında düzenledikleri seferlere “Haçlı Seferleri” denir. 1071 yılında gerçekleşen, Selçuklu Sultanı Alparslan’ın Malazgirt Savaşı’nda Bizans İmparatorluğu’nu yenmesi ve Anadolu topraklarını ele geçirmesi Hristiyan Avrupa için büyük bir kriz oluşturdu. Çünkü Müslümanlar arasında kalan Bizans İmparatorluğu’nun Malazgirt Savaşı’nda yenilmesi ve sıranın kendilerine geleceği korkusu bütün Avrupa’yı sardı, Aynı zamanda o dönemde yaygın olan yoksulluk ve kıtlığın Avrupa’yı perişan etmesi ve doğu topraklarının zenginliği ele geçirme düşüncesi Hristiyanların içinde kutsal sayılan Kudüs şehrinin müslümanlar elinde olması bu süreci hızlandırdı.
1095 yılında papa II.Urbanus’un topladığı Clermont Konsilinde Hristiyanları Kudüs ve Doğu topraklarını ele geçirmeye davet etti. Hristiyanlar hızlıca Papa’nın kutsal savaş addettiği savaşa icabet etmeye başladılar . Hristiyanlar’ın düzenlediği bu seferler neredeyse 15.yüzyılın sonlarına kadar sürdü. ilk dört Haçlı seferi çok önemlidir. İlk sefer 1096 yılında başladı.
Haçlı seferlerinin en önemlisi olan I.haçlı seferinde 15 temmuz 1099 da Kudüs Haçlıların eline geçti ve halk katliama uğradı. Bu seferde Antakya, Urfa, Trablus ve Kudüs kontluğu kuruldu ve 200 yıl sürecek Haçlı – Müslüman mücadelesi başladı.
II. Haçlı seferi Papa III.Eugeinus ve Fransa kralı VII.Louis ve Alman Kralı Konrad tarafından planlandı . Urfa’nın Nureddin zenginin eline geçmesi sebebiyle bu sefer düzenlenmiştir
Anadolu tarafına geçen Haçlı ordusu Selçuklu Sultanı Mesud tarafından Eskişehir yakınlarında yenilgiye uğradı. Almanların arkasından gelen Fransız ordusu ise kıyı yolunu takip etti. Fakat onlarda Denizli tarafında yenilgiye uğratıldı . Haçlı ordusunun bu yenilgisi şövalyelerin yenilmezlik ve cesaret efsanesini de yıkmıştı. Böylece iki Avrupalı kralın komuta ettiği ikinci Haçlı seferi fiyaskoyla sonuçlanıyordu.
III.Haçlı seferine ise Eyyubi devletinin Sultanı Selahattin Eyyubi oldu Mısır’daki Fatımi devletini yıkan Selahattin Eyyubi 1187 Haçlı ordusu yenerek Kudüs’ü ele geçirmeyi başardı. Bunun üzerine Hristiyan dünyası tekrar harekete geçti.
Haçlı seferini düzenleyen kişiler Alman imparatoru Friedrich Barbarossa, Fransa kralı Phillipe-Auguste ve İngiltere kralı I.Richard’dı
Önce Alman imparatoru Barbarossa Anadolu yakasına geçmiş fakat suya düşerek boğulmuştu; ordu ise yoluna devam ederek Antakya’ya ulaştı . Richard ise deniz yoluyla gelerek önce Kıbrıs’ı Bizans’tan almıştı. Daha sonra ise Fransa Kralı ile birlikte temmuz 1191’de Akka kalesini ele geçirdiler. Fransa kralı Akka kuşatmasından sonra ülkesine döndü Richard ise yalnız başına savaşarak iki yıl bu bölgede kaldı. Yafa’yı alıp Kudüs’e yürüdü fakat ele geçirmedi. Sonunda Selahattin Eyyubi ile Richard anlaşma yaptı. Eylül 1192 de yapılan 3 yıllık ateşkes anlaşmasına göre Latinler Yafa’ya kadar olan kıyı bölgesini ellerinde tutacaklardı. Gazze ile Askalan ise Selahattin Eyyubi’nin denetimine geçecekti. Bu antlaşmadan sonra kral ülkesine geri döndü. Selahaddin Eyyubi 4 Mart 1193’te vefat etti.
Bundan sonra yeni Haçlı seferleri tertip edilse de Batı’nın Latin krallığına desteği giderek azalmıştır.
IV.Haçlı seferinde ise ilk zamanlarda hedef Kudüs iken ordunun yönü birdenbire İstanbul’a çevrildi .Venediklilerle beraber hareket eden Haçlılar, İstanbul’u işgal etti ve 1261 e kadar sürecek bir Latin imparatorluğu kurdular. Bundan sonra Doğu romanın evrensel yapısı parçalandı ve küçük despotluklara ayrıldı. Uzunca bir süredir Avrupa’nın ileri karakolu olan Bizans önemini yitirdi.
Haçlı seferlerinin sonuçlarından bahsedecek olursak ilk önce bu seferler sayesinde Bizans’ın ömrü uzadı ve Müslüman fetihleri yavaşladı.
Doğu Akdeniz’e ulaşan Avrupa, ilk defa kendine çok uzak topraklarda koloniler kurmayı başardı. Hem dini hem ticari açıdan önemli olan Antakya, Kudüs, Urfa Kıbrıs, Trablus gibi yerlerde devletçikler, prenslikler kurulmuştu. Seferin amaçlarından biri olarak görülen ticari hedefe ulaşılmıştı. Bu seferler özelikle Avrupa’da satın alma gücünün artışı, ulaşımın canlanması, kölelerin özgürleşme ve iş bulabilme imkanlarına kavuşması ve feodallerin etkisinin azalması gibi ekonomik sonuçları doğurdu.
Haçlı seferleri , Batı’da sermaye birikimi sağlanmasında ve bunun iktisadi güce dönüşmesinde de etkili oldu
Haçlı seferleri, bazı yönleriyle Batı’ da da tartışmalı bir konudur. Özellikle Protestan çevreler bu seferleri, Papalığın, feodal toplumların ve Venedik , Ceneviz , Pisa, Amalfi gibi denizci İtalyan cumhuriyetlerinin siyasi ve ticari ihtirasları sonucu yapılan gerici, müsamahasız savaşlar olarak görür. Bir diğer görüşe göreyse Haçlı seferleri, İslam fetihlerine verilmiş bir cevaptır. Çünkü İslam, Hristiyanlığa rağmen genişlemiş ve onun hareket alanını küçültmüştür. Batı dünyası bu kaybı , doğuyu sömürgeleştirerek, zora başvurarak gidermeye çalışmıştır.
Tarihçi E.Baker’ın “Haçlılar” adlı eserinde şu cümlesi her şeyi özetler:… Tarihteki çatışmaların en büyüklerinden biri de Batı kilisesi, Batı uygarlığı ve Batı toplumlarıyla, İslam inancı, uygarlığı ve İslâm toplumları arasındaki çatışmalar. Dini, siyasi, ekonomik ve kültürel çekişmeler, batı ile doğu arasındaki uzun kavganın ana unsurlarını oluşturmuştur. İslam’a karşı önyargının doğuş noktalarından biri de, bu yönüyle Haçlı seferleridir. Batının üstünde bugün hala Haçlı seferlerinin gölgesi dolaşıp duruyorsa bu, İslamiyet’e ve Türklere karşı geçmişten gelen kolektif bilinçaltından kaynaklanır.
Emrullah Açıkgöz
Anahtar kelimeler: Kudüs, kutsal topraklar, Avrupa,İslam, cihad, Selçuklu,Fatimiler, zenginler, papa, Selahattin Eyyubi, Bizans, Hristiyanlık, şövalyeler.
Eserde kullanılan fotoğraf Ayşen Eren tarafından çekilmiştir.
Emrullah Açıkgöz’ün kaleme aldığı “Gözlerinde Hüzün Var Gibi” adlı eseri okudunuz mu?
Haçlı Seferleri Nedir? – Haçlı Seferleri Nedir? – Haçlı Seferleri Nedir? – Haçlı Seferleri Nedir? – Haçlı Seferleri Nedir? – Haçlı Seferleri Nedir? – Haçlı Seferleri Nedir?
