Çaresizliğin Çaresi Var
İnsan hayatta okul, iş, aile vb. konularında belli başlı noktalarda kendini yetersiz görür.
Matematik dersinden asla iyi bir puan alamayacağını, asla iyi bir müdür olamayacağını veya asla iyi bir yüzücü olamayacağını düşünür.
Bu düşünceler eylemlerine de pranga vurarak “zaten olmamıştı , yine olmayacak” düşüncesi ile harekete yeniden geçip denemesine engel olur.
Bir örnekle aklınızda daha net olmasını sağlayalım:
Cam bir fanusun içerisine bölme yerleştiriliyor. Bölmenin bir yanına köpek balığı, diğer tarafına ise köpek balığının yem olarak gördüğü küçük balıklar yerleştiriliyor.
Belli bir süre köpek balığı, camı fark etmediği için diğer balıkları avlamaya yönelik harekette bulunuyor ancak cam bölme tarafından engelleniyor . Bu bir süre böyle devam ediyor ve sonunda köpek balığının artık o tarafla ilgilenmediği gözlemleniyor .
Cam bölme aradan kaldırılıp balıklar, köpek balığının etrafında yüzmelerine rağmen köpek balığı onları avlamıyor.
Neden mi?
Çünkü ilk başlarda denemesinin sonucunda onlara ulaşamadığını deneyimledi, sonradan onlara dokunsa bile avlayamayacağı inancı gelişti. Bunu öğrendi .
İnsan da aynı durumu hayatının her alanında yaşar.
Öğrenilmiş bu çaresizlikler akıp giden hayatın bir çok kulvarında bizi geride koyan bir engel olur .
Çalışırsın olmaz. Belki bazı sınavlarından düşük notlar alırsın. Pes ettiğinde, zaten olmuyor dediğinde hiçbir şey katmadan olduğun yerde sayar bu inancı doğrularsın, ancak pes etmediğinde her sınavda bir şey katar, en az ihtimalle bilgi birikimiyle dahi yapabildiğini görürsün.
Bir araç kullanmak, spor yapmak, derste başarılı olmak.. bunların hepsinin engelleyicisi olan çaresizliklerimize şans verelim.
Bunda kaybedecek hiçbir şeyimiz yok ancak belki de biz de olan ve kavanoza hapsettiğimiz “yapabileceklerimizi” görme şansımız var.
Ayşenur Çelik Aydın, Psikolojik Danışman
